Vervalste Giacometti's

De ontmaskering van een meestervervalser
De Nederlander Robert Driessen vervalste jarenlang duizenden beelden van Giacometti, Rodin en anderen die niet van originele te onderscheiden waren. Hij en zijn bende verdienden vele miljoenen en tastten het vertrouwen in de kunsthandel flink aan. Nu zit Driessen berooid ondergedoken in Thailand. Ik hielp mee om hem te ontmaskeren.
Met een kwart van de kunsthandel is iets mis
In de kunsthandel gaan jaarlijks tientallen miljarden om. Uiteraard willen verzamelaars en investeerders waar voor hun geld. Vervalsingen vormen dan ook een groot gevaar voor de handel. Mijn persoonlijke schatting is dat er met een kwart van de verhandelde kunst gerotzooid is, van stiekeme restauraties tot complete vervalsingen. Sommige experts schatten het percentage nog hoger in.


De onbekende meestervervalser
Al jaren ging het gerucht dat er een vervalser actief was die beelden van Giacometti, Rodin en andere beroemde beeldhouwers zo perfect namaakte dat de handel in deze beelden vrijwel volledig stil kwam te liggen. De angst om een vervalsing te kopen overheerste. Politiediensten uit verscheidene landen probeerden tevergeefs achter de identiteit van de meestervervalser te komen.
Toen ik jaren geleden op bezoek was in Londen bij de voormalige kunstsmokkelaar Michel van Rijn, raakten we aan de praat over de geheimzinnige vervalser. Hij lachte minzaam en zei: ‘Het is een Nederlander en hij heet Robert Driessen. Hij woont bij jou in de buurt…’ Ik kon mijn oren niet geloven en vroeg hem waarom hij dit niet aan de autoriteiten vertelde in plaats van aan mij. ‘Al jaren geleden heb ik dat gedaan maar het boeit ze kennelijk niet.’
Belgische kunsthandelaar pleegde zelfmoord
Van Rijn liet mij emails zien met duidelijke waarschuwingen aan Europol en de Belgische politie over de criminele activiteiten van Driessen. De Belgen hadden na zijn tip wel een inval gedaan bij een vaste afnemer van Driessen, de kunsthandelaar D. te Namen, België. Toen deze de politie had zien aankomen, had hij zelfmoord gepleegd. Vervolgens was er verder niets ondernomen en was Driessen rustig verder gegaan met zijn handel in vervalste beelden. Van Rijn stelde voor dat ik Driessen maar eens met een bezoekje moest vereren.

Undercover op een Arnhems landgoed
Ik verzon een mooi verhaal om binnen te komen. Ik nam contact op met Robert Driessen en presenteerde mij als tussenpersoon van enkele rijke investeerders in kunst. Ik was van harte welkom. Hij had een paar mooie beelden staan, zo verzekerde hij me, afkomstig uit een nalatenschap.
Driessen bleek te wonen op een mooi landgoed nabij Arnhem. Meneer leefde er kennelijk goed van. Nadat ik zijn interesse had aangewakkerd met mijn verhalen over zogenaamde rijke klanten toonde hij me zijn ‘authentieke’ beelden. Indien ze echt waren geweest, vertegenwoordigden deze beelden een gezamenlijke waarde van tientallen miljoenen euro’s.
De weerspiegeling in het raam
De foto’s met het begeleidende verhaal stuurde ik op naar de Duitse politie. Driessen had zich laten ontvallen dat hij veel zaken deed in Duitsland. Kennelijk waren de Duitsers inmiddels bezig met een eigen onderzoek want ik kreeg slechts een formeel bedankje. Niet lang daarna werd Driessen op het vliegveld van Frankfurt verhoord. Maar hij mocht gaan. Er was onvoldoende bewijs. Kort daarop werden wel zijn handlangers opgepakt met enkele honderden valse beelden.Driessen was er inmiddels van overtuigd dat hij zaken met mij kon doen. Ik mocht foto’s maken van zijn collectie maar hij zorgde er wel voor zelf buiten beeld te blijven. Totdat ik de foto maakte die later een rol zou spelen in het justitiële onderzoek: Driessen in de reflectie van het raam met één van zijn vervalsingen. Ook ik ben erop te zien, met de camera in de hand.
Driessen op de vlucht naar Thailand
Driessen begreep dat het spel uit was. Hij nam de wijk naar Thailand dat geen uitleveringsverdrag kent met Duitsland. Maar hij staat inmiddels op de Interpollijst. Zijn kompanen werden in Duitsland tot jarenlange celstraffen veroordeeld. Onlangs was Driessen nog te zien in een aflevering van Op de vlucht van John van den Heuvel, waarin ook ik geïnterviewd werd.


Het geheim van de meestervervalser ontdekt
In de talloze artikelen die over Robert Driessen verschenen, ontbreekt steeds een belangrijk detail: hoe kon Driessen zulke goede vervalsingen maken? Zijn werkwijze is een typisch voorbeeld van de sluwheid van vervalsers. Het begon allemaal in de jaren na de oorlog bij de internationale beeldententoonstelling in het Nederlandse Sonsbeek. Op die tentoonstelling werden beelden samengebracht van de grootste beeldhouwers. Tijdens het transport waren een paar beelden beschadigd geraakt. De organisatie huurde de restaurateur Dirk Grosman in om de beschadigingen te herstellen voordat de tentoonstelling officieel geopend zou worden. Vanwege tijdsdruk, mocht de restaurateur ’s nachts doorwerken. Stiekem maakte hij toen afgietsels van de beelden. Enkele decennia later wist Driessen hier de hand op te leggen…